تاثیر تکنولوژی بر کودکان

 

تکنولوژی بخش جدایی ناپذیر از زندگی روزمره شده است که نه تنها مهم است، بلکه تقریبا غیرممکن است بدون آن زندگی کنیم. حتی افرادی که ادعا می کنند به ندرت از تکنولوژی استفاده می کنند، معمولا یک تلفن همراه و تلویزیون دارند. تحقیقات نشان می دهند که فن آوری ممکن است عامل اصلی در افزایش اختلالات کم توجهی، رفتار اعتیاد آور و اختلالات خواب باشد.

اگر زمانی را در اطراف کودکان کوچک سپری کرده اید، می دانید که چگونه به سرعت رفتار، زبان و نشانه های اجتماعی را برداشت می کنند. طبق بیان بسیاری از کارشناسان و چنانچه در این بخش از  گهوارک خواهید خواند کودکان در پنج سال اول زندگی حدود 80 درصد از زندگی را خواهند دانست.

کودکان بین سن نوزادی و پنج سالگی مانند اسفنج هستند، هر صدا، کلمه و تصویری را که در معرض آن قرار می گیرند هر چند ناخودآگاه آن را پردازش می کنند پس اهمیت این دوران را باید بیش از پیش درک و در نظر بگیرید.

 

تکنولوژی بر هوش و تکلم کودکان چگونه تاثیر منفی می گذارد؟

وقتی تکنولوژی مستقیما بر تکلم و قدرت بیان کودکان تاثیر می گذارد

استفاده متداول از تلویزیون، تبلت و دیگر دستگاه های رسانه ای، تحریف واقعیت برای کودکان را ایجاد می کنند، و نمی دانند چطور واقعیت را از افسانه طبقه بندی کنند وقتی که دنیای دو بعدی را روی صفحه ، نمایش می دهد بسیار درخشان تر و بلندتر از دنیای عادی آنهاست ، برای آن ها دشوار است که نحوه هم زیستی دو نفر را درک کنند.

مطالعه جدید نشان می دهد که ابزارهای تکنولوژیکی 70 درصد افزایش در مشکلات گفتاری کودکان طی شش سال گذشته ایجاد کرده اند . مشکل اصلی این است که ما فن آوری را به عنوان یک اعتیاد نمی بینیم.

مثلا، هرگز فکر نمی کنید که یک ماده مخدر سخت به کودک می دهید. پس چرا در مورد زمانی که آن ها را چند دقیقه مقابل کامپیوتر برای رسیدگی به کارهای دیگر قرار می دهیم ، فکر نمی کنیم ؟ شاید فکر می کنید تماشای تلویزیون یا بازی کردن بازی های ویدئویی در مقایسه با سایر فعالیت های دیگر بی ضرر است، درست است ؟اگر اینطور فکر می کنید، همانطور که بیشتر مردم فکر می کنند ، تجدید نظر کنید.

 

 استفاده از تکنولوژی برای کودکان مشکل گفتاری ایجاد می کند

تاثیر تکنولوژی بر کودکان مانند مصرف مواد مخدر

اجازه دادن به کودکان و قرار گرفتن در معرض ابزار فنی ممکن است معادل اجازه دادن آن ها برای خوردن داروهای سخت باشد . اگرچه می تواند تاثیر مشابهی بر مغز آن ها داشته باشد به همین دلیل است :وقتی مغز تحریک می شود، پوسته جلویی با دوپامین پر می شود، که یک هورمون احساس خوب است و در طی شهوت، مصرف مواد مخدر، و ورزش ایجاد می شود.

این امر زمانی درست است که کودکان با کامپیوتر، تلفن های هوشمند و یا دستگاه های الکترونیکی دیگر بازی می کنند. لذت و پاداش در مراکز مغز آن ها روشن است، به همین دلیل است که کودک اغلب وقتی در یک بازی ویدئویی یا نمایش تلویزیونی جذب می شوند، نگاهی خالی به چشمان آن ها می اندازد. انگار دنیای اطراف آن ها دیگر وجود ندارد.

مشکل واقعی وقتی بروز می کند که شما سیستم لذت را بردارید - مغز به هم می ریزد، این شبیه چیزی است که وقتی یک دارو را از یک فرد معتاد می گیرید رخ می دهد. این کار باعث ایجاد رعب و وحشت می شود و اینجاست که مشکلات رفتاری اغلب بوجود می آیند.

 

جدا کردن کودکان از تکنولوژی مانند دوری افراد معتاد از مواد مخدر

مغز در حال توسعه آن ها برای ارضای مستمر، فوری و آنی مورد استفاده قرار گرفته است و زمانی که چیزی که باعث بالا رفتن سطح دوپامین می شود، قادر به تطبیق با زندگی روزمره نخواهند شد بنابراین مشکلاتی مانند خشونت، اختلال کم توجهی بیش فعالی، اختلال شناختی، موانع احساسی، و ناتوانی در روابط اجتماعی به طور معمول رایج می شود.

با توجه به مطالعه جدید ژاپنی ها که 276 کودک بین 5 تا 18 سالگی را بررسی کردند، کودکانی که هر روز بین صفر تا 4 ساعت تلویزیون تماشا می کنند، بر ساختار مغزشان تاثیرمی گذارد . تماشای بیش از حد تلویزیون می تواند بر ساختار مغز کودک تاثیر بگذارد.

به بیان نویسندگان مطالعه دانشگاه توهوکو ، اسکن مغزی نشان داده کودکانی که بیش ترین ساعات را در مقابل تلویزیون گذرانده اند ، مقادیر بیشتری از مواد خاکستری در مناطق اطراف قشر مغز داشته اند و این حجم افزایش یافته با اطلاعات شفاهی کمتری مرتبط بوده است یعنی هرچقدر این میزان بیشتر بوده توانایی بیان شفاهی در کودکان و قدرت تکلم کمتر بوده است.

 

اختلال در ساختار مغز کودکان با استفاده بیش از حد از تکنولوژی

اما از طرفی در این دوران ، جایی که تقریبا غیرممکن است یک کودک را از تماس بیش از حد تکنولوژی محافظت کنیم، به یاد داشته باشید که فن آوری نقش حیاتی در جامعه امروز ایفا می کند و نباید کاملا نادیده گرفته شود.

محدود کردن تماس کودکان با وسایل فنی، نظارت بر استفاده از این ابزارها و فراهم کردن سرگرمی بر پایه فن آوری و قدردانی کردن ازآنها برای فعالیت های خارج از خانه و رویدادهای اجتماعی می تواند باعث شود آن ها استفاده از تکنولوژی را محدود کنند ولی مثل هرچیز مفیدی که تعادل در ان لازم است تکنولوژی هم از این قاعده مستثنی نیست و باید در استفاده از آن حد و حدود به خصوص برای کودکان رعایت شود.

 

 

منبع

ورزش های مناسب برای کودکان

 

فعالیت های ورزشی برای کودکان بسیار مهم و ضروری است زیرا باعث ایجاد نشاط و رشد و تکامل کودک میگردد، برای هر سنی یک نوع ورزش برای کودک مفید و جذاب میباشد، پس ببینید کودک شما از چه نوع ورزشی لذت میبرد .

اما کودک برای شروع فعالیت‌های ورزشی باید یک سری مراحل زیربنایی و اولیه را طی کند تا هرم رشدی وی دچار آسیب نشود. مهارت‌های بنیادی و تعادل کودک مثل راه رفتن، دویدن، پرتاب کردن و لی‌لی کردن از ۱۱ ماهگی شروع و تا ۶ سالگی تکمیل می‌شود. در این زمان ترغیب کودک به انجام فعالیت‌های ورزشی سنگین نه تنها کودک را نسبت به آن رشته ورزشی بی‌انگیزه می‌کند و اعتماد به نفس وی را از بین می‌برد بلکه احتمال دارد به رشد وی هم آسیب برساند.

صرف‌نظر از سن کودکتان، او یکسری اولویت‌ها دارد. برخی بچه‌ها از همان ابتدا به آب علاقه دارند درحالی‌که ممکن است دیگران از آن بترسند و به آن واکنش نشان دهند. بعضی‌ها از بازی‌های خشن استقبال می‌کنند و برخی دیگر از بالا و پایین پریدن خوش‌شان می‌آید. شما ممکن است ستاره تیم فوتبال خودتان باشید اما ممکن است فرزندتان شنا را ترجیح بدهد. بچه‌ها نیازی به ورزش‌های سازمان‌یافته ندارند تا بتوانند مهارت‌های ورزشی‌شان را توسعه دهند. ادوارد لاسکوسکی، پزشک ورزش مایوکلینیک می‌گوید: «سبک زندگی سالم حتما نباید شامل ورزش حرفه‌ای باشد. این مهم است که فرزند شما در برخی فعالیت‌های بدنی دخیل باشد خواه هاکی باشد یا دوچرخه سواری با خانواده یا بازی بسکتبال با بچه‌های همسایه.» سرعت رشد کودکان با یکدیگر برابر نیست بنابراین بهتر است نسبت به سطح بلوغ جسمی و سطح مهارت فرزندتان عمل کنید. ورزش‌های متناسب با سن در ادامه معرفی می‌شوند:

 

۲ تـا ۳ سال

این بچه‌ها چه ویژ‌گی‌هایی دارند؟

بچه‌های بسیار کوچک در این سن شروع به یادگیری حرکات بسیار ابتدایی و اولیه می‌کنند؛ دویدن، گرفتن، پریدن و… . البته نکته حائز اهمیت این است که آن‌ها برای ورزش‌های ساختاری بیش از حد جوان هستند. در این سن توجه به حرکات کودک و البته تشویق به موقع و مناسب اهمیت زیادی دارد. اگر مربی که با کودک کار می‌کند، مدام بر سر کودک فریاد بزند یا فقط اجازه دهد برخی از بچه‌های ماهر بازی کنند، کودک بی‌انگیزه خواهد شد. سعی کنید مربی را بشناسید و از عملکردش اطمینان حاصل کنید.

 

ورزش‌های مناسب این گروه چیست؟

دویدن و راه رفتن در حیاط خانه
بازی‌های آبی مثل استخر بادی و بازی با عروسک‌ها
ژیمناستیک همراه با مربیان مجرب

 

۴ تـا ۶ سال

این بچه‌ها چه ویژ‌گی‌هایی دارند؟

در این سن کودکان می‌توانند ورزش‌های جهشی را انجام دهند اما همچنان نمی‌توانند ورزش حرفه‌ای انجام دهند. در این سن کودکان توانایی شرکت در ورزش‌های سازمان‌یافته مثل فوتبال را ندارند. همچنین توانایی حرکتی و تعادلی آنها کامل نیست و محدوده توجه کودکان محدود به مهارت‌هایی مانند طناب‌بازی و توپ‌بازی است. پس از ۶ سالگی مهارت‌های حرکتی کودکان و احساس ایمنی‌شان تقویت می‌شود. فرزندتان بعد از این سن ممکن است برای ورزش‌های تیمی آماده باشد. هنگامی که کودک وارد ورزش‌های سازمان‌یافته می‌شود باید اطمینان حاصل کنید که فرزندتان در نهایت می‌خواهد بازی کند و هرگز او را وادار به پیوستن به یک تیم نکنید.

 

ورزش‌های مناسب این گروه چیست؟

بازی‌هایی مانند لی‌لی و بالابلندی
طناب‌بازی توپ‌بازی
سواری سه‌چرخه و دوچرخه با چرخ‌های آموزشی
شنا

 

۷ تا ۱۰ سال

این بچه‌ها چه ویژ‌گی‌هایی دارند؟

سنین ۱۰-۷ سالگی: گرچه بهبود تعادل و حرکت به‌دست آمده اما هنوز هماهنگی لازم بین دست و چشم به‌وجود نیامده است بنابراین کودک می‌تواند به‌طور محدود به ورزش‌های سازمان‌یافته بپردازد. ورزش‌هایی مانند ژیمناستیک و شنا برای کودک مناسب است. در این سن تاکید بر آموزش تکنیک است و باید به رقابت و مسابقه کمتر اهمیت داده شود.

 

ورزش‌های مناسب این گروه چیست؟

بیسبال
ژیمناستیک
تنیس
دوچرخه‌سواری

 

۱۰ سال و بالاتر

این بچه‌ها چه ویژ‌گی‌هایی دارند؟

در این سنین سطح فهم کودک و توانایی یادگیری، تعادلی و حرکتی او افزایش می‌یابد و کودک می‌تواند حرکات پیچیده و تکنیک و تاکتیک را یاد بگیرد و در ورزش‌های سازمان‌یافته شرکت کند. کودکان باید دقت داشته باشند که تمرین‌ها متناسب با وزن‌شان باشد. اگر بین چند نوع ورزش می‌خواهید تصمیم بگیرید به کودکتان اجازه دهید، طیفی از فعالیت‌ها را امتحان کند. کودکان کوچک‌تر می‌توانند قبل از انتخاب بین یک یا دو ورزش گزینه‌های مختلف را امتحان کنند. هرچه کودک ورزش‌های بیشتری را امتحان کند و به این نتیجه برسد که در یک رشته ورزشی خوب عمل می‌کند، به همان میزان لذت بیشتری از آن فعالیت خواهد برد. هم ورزش‌های تیمی مانند فوتبال را امتحان کنید و هم ورزش‌های انفرادی مانند تنیس و دوومیدانی.

 

ورزش‌های مناسب این گروه چیست؟

فوتبال
قایقرانی
والیبال
دوومیدانی

 

ژیمناستیک

ژیمناستیک ورزشی است که حرکات بدن را هماهنگ و موزون می‌کند. در حقیقت ژیمناستیک را می‌توان به‌عنوان یک هنر در نظر گرفت. در ژیمناستیک میزان توانایی، قدرت، هماهنگی و انعطاف بدنی افراد ارزیابی می‌شود. در تاریخچه ژیمناستیک ورزشکاران متعددی وجود دارند که دنیا را با حرکات و اجرای فوق‌العاده‌شان تحت‌تاثیر قرار داده‌اند. بچه‌ها در این سن می‌توانند این ورزش را امتحان کنند.

 

شنا

شنا از جمله ورزش‌های سازماندهی شده و مناسب برای کودکان است. وقتی کودک در سنین پایین شنا کردن را یاد میگیرد، مهارت زنده ماندن را می‌آموزد و می‌تواند آن را برای نجات خود و دیگران به کار گیرد. اما کودکان زیر ۳ سال به لحاظ رشدی، آمادگی آموزش به تنهایی را ندارند و نمی‌توانند به حرف مربی گوش دهند یا آموزش‌های او را دنبال کنند. آموزش شنا برای کودکان بالای ۳ سال حول محور آمادگی مهارت‌های آبی است. در مورد آموزش شنا کودکان به چند گروه سنی تقسیم می‌شوند. آنها ابتدا با قوانین ساده ایمنی در آب و نگهداشتن نفس و حرکات ابتدایی دست و پا آشنا می‌شوند و همین‌طور که بزرگ‌تر می‌شوند، مهارت‌های سخت‌تر را می‌آموزند.

 

تنیس

به نقل از بهترین کودک : کودکان از ۷ سالگی می‌توانند بازی تنیس را شروع کنند . تنیس‌بازان باید بدنی نرم داشته باشند، زیرا تنیس نیاز به سرعت و مهارت دارد. حین انجام بازی تنیس، در هر بار استراحت باید مقداری آب نوشیده شود. تنیس به قوی شدن ماهیچه‌های پا و بازو کمک می‌کند و یک ورزش مناسب برای حفظ وزن مناسب در کودکان است. این ورزش در عین حال جزو ورزش‌های گران محسوب می‌شود زیرا هم راکت گرانقیمتی دارد و هم اجاره زمین تنیس هزینه مضاعفی دارد.در نهایت تنیس نیاز به یک روش مناسب دارد و باید توسط یک مربی مجرب آموزش داده شود.

نهایتا” ورزش های بسیار پر برخورد و یا ورزش هایی که فشار وارده بر بدن بیش از حد متعارف می باشد مانند وزنه برداری، کشتی، فوتبال آمریکایی، هاکی و بوکس بعد از سنین بلوغ و ۱۵ سالگی توصیه می شود.

از مهم‌ترین آسیب‌های جسمانی فعالیت‌های سنگین که کودکان را تهدید می‌کند، آسیب به صفحات رشد استخوان‌ها است که معمولا این تهدید در دختران از سن ۱۰ تا ۱۴ سالگی و برای پسران ۱۳ تا ۱۷ سالگی است. در این دوره سنی تمرینات سنگین با وزنه شدید و پریدن‌های مداوم به ویژه روی آسفالت یا سالن‌هایی که زمین آن‌ها خشک است، به صفحات رشد استخوان‌ها آسیب وارد می‌کند و چون این صفحات در این سنین حالت غضروفی دارد، ملتهب می‌شوند و این امر منجر به بسته شدن سریع صفحات رشد استخوان‌ها خواهد شد.

 

منبع

روش های آموزش زبان به کودکان

 

آموزش زبان به کودکان راهیست که نیاز به مهارت و تجربه کافی دارد. برگردید به دوران کودکیتون، یادتون میاد وقتی یه بزرگتر ازتون سوال میکرد و جوابش رو بلد نبودید با دهان باز فقط نگاه میکردید؟

نه به خاطر بی ادبی، بلکه به این دلیل که حرفهاشون براتون نامفهوم و گنگ بود؟

این دقیقا همون حسی هست که بچه ها ( مبتدی ها) در ابتدای کار سر کلاس دارند. اگر معلم به زبان انگلیسی صحبت کنه، بچه ها هیچی متوجه نمیشن، ذهنشون قفل و مضطرب میشن. برای همین آموزش زبان به کودکان راحت نیست.

 

روش های آموزش زبان به کودکان

وقتی برای اولین بار وارد کلاس بچه های مبتدی میشید، خودتون رو جای اونها بگذارید.

 

اگر یک غریبه بیاد به شما جملات عجیب و نامفهوم بگه و انتظار داشته باشه شما هم عینا بهش پاسخ بدید چه حسی بهتون دست میده؟ یه کم اعصاب خورد کن به نظر میاد!

قطعا آموزش زبان به کودکان مبتدی بسیار کار سختی هست چرا که اونها هیچ دانش قبلی درباره زبان ندارند و کاملا “خام” هستند.

گاهی اوقات آشنایی با حروف انگلیسی و اعداد رو ندارند و حتی معنی کلمات ساده مثل hello و goodbye رو هم نمی دونند.

 

اشتباه معلم ها

بعضی از معلم های تازه کار وقتی وارد کلاس میشن از همون اول شروع میکنند به انگلیسی صحبت کردن.

اینکه تمام جمله ها رو انگلیسی بیان کنیم اشتباه هست.  نباید تمام تکالیف و تمرین هایی که سرکلاس به بچه ها واگذار میکنیم به انگلیسی باشه.  مثلا نباید اینطور بگیم:

You guys, now we are going to look at a new structure today so .let’s get those textbooks out

چون در این صورت بچه ها فکر میکنند معلمشون از مریخ اومده !

به جای گفتن این جمله طولانی و نامفهوم، اون رو کوتاه تر بیان کنید؛ مثلا بگید:

?Take out your books, Ok

به جای کلمه اوکی، بسته به شرایط، از زبان بدن هم استفاده کنید.  زبان بدن در آموزش به کودکان بسیار موثر هست، چون به یادگیری اونها کمک میکنه.

حتی به شما به عنوان معلم کمک میکنه تا متوجه بشید بچه ها چیزی متوجه شدند یا نه؟

 

چرا کودکان از یادگیری زبان جدید فراری اند؟

یک اشتباه ناشیانه دیگه که در تدریس به افراد مبتدی یا بچه ها اینه که معلم با فرض اینکه همه متوجه درس شدند از اون مبحث عبور میکنه و در اصلاح “check understanding” انجام نمیده تا مطمئن بشه همه متوجه دستورات کلاس هستند.

 

زبان بدن

در جلسه اول ( بعضا تمام جلسات ) ممکنه خیلی از بچه ها یا حتی بزرگ ها از پرسیدن سوال و گفتن اینکه متوجه نشدند خجالت بکشند یا بترسند.

در نتیجه ترجیح میدن به جای پرسیدن ساکت بمونن. باید تا جایی که میتونید جو رو عوض کنید و نذارید کلاس حالت خشک و رسمی داشته باشه.

 

باید زبان بدن شاگردهاتون رو بخونید.  معمولا از حالات چهره و زبان بدن میشه حدس زد که مطلب رو فهمیدن یا نه. میتونید چند تا سوال کوچیک بکنید تا مطمئن بشید.

 

زمان کافی بدید

به عنوان معلم نباید از بچه هایی که تازه با زبان انگلیسی آشنا شدند توقع داشته باشیم که سریع متوجه حرفهای ما بشن.

باید به اندازه کافی مثال برای زدن داشته باشیم، ازشون مطمئن بشیم که متوجه درس شدند، و به اندازه نیاز بهشون زمان بدیم تا تمرین کنند و آنچه تدریس شده رو یک بار در ذهنشون مرور کنند.

وقتی یک مبحث سر کلاس تدریس میشه باید بعدش از بچه ها بخواهیم که اون مبحث رو به تنهایی و یا گروهی یا دو به دو با هم تمرین کنند. پس باید زمان کافی داشته باشن و تحت فشار نباشن تا بتونن حتی اشتباه کنن تا اون مطلب براشون جا بیفته.

 

خسته کننده نباشید

بچه ها موجودات پر انرژی هستند پس نمی تونیم توقع داشته باشیم مثل مجسمه بشینن و به حرفهای طولانی و بعضا خسته کننده ما گوش بدن. اگه حرفهای ما براشون جذاب نباشه زود خسته میشن و تمرکز خودشون رو از دست میدن.

 

فلش کارت

راه های زیادی وجود داره که یادگیری زبان رو برای بچه ها ساده و لذت بخش کنه. یکی از بهترین کارها استفاده از فلش کارت هست. فلش کارت به دلیل داشتن عکس های کودکانه و جذاب، بچه ها رو جذب میکنه.

 

بازی با فلش کارت در خانه

به عنوان پدر یا مادر اگه هنوز فرزندتون رو به کلاس نفرستادید فلش کارت رو میتونید توی خونه استفاده کنید. به این شکل که روزی یک کلمه با استفاده از فلش کارت به فرزندتون آموزش بدید. حتی روزی یک کلمه هم کافیه و لازم نیست به کودکتون فشار بیارید.

 

بازی کنید

بچه ها عاشق بازی کردن هستند. وقتی به بچه ها بگیم بیاید با هم بازی کنیم چشماشون از خوشحالی برق میزنه.  وقتی بازی رو با تدریس ادغام کنیم تاثیر مثبتی روی یادگیریشون میذاره.

یکی از بازیها پانتومیم هست. میتونید از موضوعات ساده شروع کنید و از بچه ها بخواهید که حدس بزنن.

یکی از بازی‌ها حدس زدن کلمات هست.  به این شکل که شما یک کلمه در نظر میگیرید و از بچه ها میخواهید که حروف اون رو حدس بزنن. سعی کنید برای بازی‌ها جایزه یا امتیاز در نظر بگیرید تا بچه ها بیشتر انگیزه پیدا کنند. حتما در بازی‌ها خلاق و پر شور عمل کنید. سعی کنید خودتون بازی اختراع کنید یا از خود بچه ها برای ابداع بازی ایده بگیرید.

 

موسیقی، کارتون، فیلم

میتونید متناسب با سن فرزند یا شاگردهاتون موزیک پیدا کنید و از بچه ها بخواهید تا کلماتش رو تا جایی که میتونن تکرار کنن. یا کلمه هایی که متوجه میشن رو پای تخته بنویسن.

 

فقط سعی کنید کل فیلم یا کارتون رو سر کلاس نمایش ندید چون از حوصله کلاس خارج میشه.  میتونید قسمت های جالبش رو جدا کنید و نمایش بدید.

 

آخرین نکته

بچه ها موجودات فعال و پر انرژی هستند، خودتون رو باهاشون وفق بدید و کلاس رو به محیط جذاب و دوست داشتنی تبدیل کنید. در غیر اینصورت برای همیشه از زبان انگلیسی زده میشن.

آموزش زبان به کودکان، فضا و شرایط و روحیه خاصی می طلبه. میزان انرژی و حوصله رو در خودتون بالا ببرید.

باید خودتون هم ک?ودک بشید و کودک درون خودتون رو فعال کنید تا بهتر نتیجه بگیرید تا در آینده به تعداد افراد کاربلد و علاقمند به زبان انگلیسی اضافه بشه.

یک هدف مهم که در دوره کودکان آکادمی ۲۴ talk دنبال می شود، ایجاد علاقه و انگیزه کافی برای یادگیری زبان انگلیسی در فرزندان شماست. داشتن یک تجربه خوب و مثبت از کلاس زبان بسیار ارزشمند است و باعث جلوگیری از دلسردی کودکان برای ادامه یادگیری در مقاطع بالاتر خواهد شد.

 

منبع